Δείξε μου το φύλο σου να σου πω το μέλλον σου

 

Τα έμφυλα στερεότυπα είναι βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις με βάση τις οποίες αποδίδονται χαρακτηριστικά και ρόλοι στα δυο φύλα. Τα στερεότυπα σχετικά με τις γυναίκες προέρχονται από βαθιά ριζωμένες συμπεριφορές, αξίες, κανόνες και προκαταλήψεις κατά των γυναικών. Είναι γενικεύσεις για αρκετές ομάδες ανθρώπων, που δεν χωράνε στη διαφορετικότητα της ανθρώπινης φύσης. Χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν και να συντηρήσουν τις ιστορικά άνισες σχέσεις εξουσίας των ανδρών επί των γυναικών και τις σεξιστικές συμπεριφορές. Καθιστούν τα άτομα που δεν εμπίπτουν στη στερεοτυπική απεικόνιση του φύλου ευάλωτα στη βία.

Αν και σήμερα έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση για τη φύση και τις επιπτώσεις των στερεοτύπων, εξακολουθούν να δημιουργούν κοινωνικά προβλήματα και ανισότητες όπως είναι η ανισομισθία, ο έμφυλος επαγγελματικός διαχωρισμός, ο εκφοβισμός, η έμφυλη βία και άλλα.

Το «ροζ» και το «γαλάζιο», δύο χρώματα φαινομενικά αθώα, σίγουρα έχουν έναν πιο δυναμικό και καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών, με έναν διαχωρισμό που ξεκινάει από την κούνια και φτάνει μέχρι τα εφηβικά περιοδικά και ρούχα, οδηγώντας σε έναν έμφυλο διαχωρισμό των προϊόντων, καθορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά κατανοούν τον κόσμο.

Τα έμφυλα στερεότυπα βέβαια, μπορεί να μη τα δημιουργούν τα παιχνίδια, αλλά σε κάθε περίπτωση τα αναπαράγουν και σίγουρα, τα ενισχύουν. Μέσα από τα παιχνίδια, τα παιδιά μαθαίνουν ποιοι ρόλοι και δεξιότητες είναι αναμενόμενοι για αυτά και τους θεωρούν αυτονόητους. Έτσι, από νωρίς όταν τα κορίτσια μαθαίνουν να παίζουν με κούκλες και να ενδιαφέρονται για ρούχα και μακιγιάζ, τα αγόρια παίζουν με πλαστικά όπλα, κατασκευές και σετ μικρού επιστήμονα.

Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι τα κορίτσια που μεγαλώνουν με βάση τα παραδοσιακά στερεότυπα περί φύλου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη. Επίσης, τα στερεότυπα περί φύλου που εσωτερικεύουν τα κορίτσια σε μικρή ηλικία γίνονται στην εφηβεία τους σημαντικές αιτίες εμφάνισης διατροφικών διαταραχών. Αντίστοιχα, τα αγόρια που ανατρέφονται με βάση αντίστοιχα στερεότυπα κινδυνεύουν περισσότερο από αγχώδεις διαταραχές,  τραυματισμούς, κατάχρηση ουσιών και αυτοκτονίες. Οι συνέπειες αυτές δεν είναι παράλογες, αν αναλογιστεί κανείς την πίεση που ασκείται και στα δύο φύλα για να προσαρμόζονται στις προσδοκίες της κοινωνίας από αυτά.

Ακόμα σημαντικότερο, το πρόβλημα της σεξουαλικής και ενδοοικογενειακής βίας που διαιωνίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις που έχουν, άντρες και γυναίκες, σε σχέση με το πώς δικαιούνται να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τι είναι αναγκασμένοι να υφίστανται, ποιος είναι ο ρόλος τους στην οικογένεια και την κοινωνία και τι μπορούν να κάνουν για να αμυνθούν απέναντι σε μια κατάσταση που απειλή την εργασία τους ή ακόμα και την ίδια τη ζωή τους.

Εδώ βέβαια πρέπει να διευκρινίσουμε πως όταν τα δύο φύλα λειτουργούν με τα αναπαραγωγικά τους όργανα, τότε η διαφορετικότητα που εκφράζουν δεν είναι στερεότυπα του φύλου τους, αλλά αποτέλεσμα της ιδιαιτερότητας των οργάνων τους. Συνεπώς η γενετήσια επαφή, η εγκυμοσύνη, η μητρότητα, ο θηλασμός, η ιδιαίτερα στενή σχέση μητέρας και βρέφους, είναι όλες δραστηριότητες που πηγάζουν από τις βιολογικές τους δυνατότητες και δεν είναι στερεότυπα που επιδέχονται διαπραγμάτευσης. 

Πρέπει να καταλάβουμε πως, όλα τα παιχνίδια, όλες οι δραστηριότητες, όλα τα χρώματα, όλες οι δουλειές, όλες οι ευκαιρίες είναι για όλους και για όλες. Καμιά φορά αυτό το αυτονόητο δεν είναι τόσο δεδομένο και χρειάζεται να παλέψουμε για αυτό.

Βογιατζάκη Δέσποινα